سیب زمینی یکی از مواد غذایی اصلی در بیشتر نقاط جهان است و یکی از همه‌کاره‌ترین انواع سبزیجات به شمار می‌رود. سیب زمینی را می‌توانید به صورت آبپز، سرخ‌شده، پوره یا حتی کبابی در انواع غذاها به کار ببرید. این ماده غذایی پرطرفدار در دستورپخت‌های مختلف از سنتی مانند کوکو سیب‌زمینی گرفته تا مدرن‌تر مثل گراتن سیب‌زمینی و قارچ به کار می‌رود. برای اینکه بتوانید از سیب زمینی به بهترین شکل در آشپزی استفاده کنید، باید انواع آن و کاربردهای هر یک را بدانید. در این مطلب، درباره سیب زمینی و کاربردهای آن می‌خوانید.
تقسیم‌بندی انواع سیب زمینی
اینکاها در پرو اولین کسانی بودند که در حدود ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح سیب‌زمینی کاشتند. وقتی فاتحان اسپانیایی در سال ۱۵۳۶ میلادی بر پرو مسلط شدند، با طعم این سبزی خوشمزه آشنا شدند و آن را به اروپا و سایر نقاط جهان معرفی کردند. امروزه بیش از ۲۰۰ نوع سیب‌زمینی در سراسر جهان کشف شده‌اند. هر کدام از گونه‌های سیب زمینی در یکی از ۸ دسته زیر قرار می‌گیرند:
- رُسِت؛
- قرمز؛
- سفید؛
- زرد یا یوکان؛
- آبی یا بنفش؛
- ریز؛
- صورتی؛
- شیرین.
در ادامه، با ویژگی‌های این سیب زمینی‌ها آشنا می‌شوید.
۱. سیب‌زمینی رُسِت
روست‌ها برای تهیه پوره سیب‌زمینی نرم و سبک ایده‌آل هستند. رست یا سیب زمینی پوست قهوه‌ای موقع سرخ شدن به صورت ترد و قهوه‌ای طلایی درمی‌آید و بهترین نوع سیب زمینی برای پخت در فر است. طعم لطیف و بافت کرکی روست‌های پخته شده به‌خوبی با انواع تاپینگ‌ها از خامه ترش گرفته تا پیازچه هماهنگ می‌شود. برای درست کردن سیب‌زمینی سرخ کرده خانگی خوشمزه باید این نوع سیب‌زمینی را در اندازه‌های مساوی خرد کنید.
۲. سیب‌زمینی قرمز
به دلیل بافت مومی شکل، گوشت سیب‌زمینی قرمز در طول فرایند پخت سفت می‌ماند. پوست قرمز نازک و در عین حال با طراوت این سیب‌زمینی به انواع پیش‌غذا یا سالاد رنگ و بافت جذابی می‌بخشد. سیب‌زمینی قرمز اغلب برای تهیه سالاد سیب‌زمینی یا سوپ و خورش به کار می‌رود اما می‌توان آن را به صورت پخته شده یا پوره نیز سرو کرد. سیب‌زمینی‌های قرمز گرد اغلب با عنوان «سیب‌زمینی جدید» نیز شناخته می‌شوند اما از نظر فنی، اصطلاح جدید برای هر نوع سیب‌زمینی به کار می‌رود که پیش از رسیدن به سن بلوغ برداشت می‌شود.
۳. سیب‌زمینی سفید
سیب‌زمینی‌های سفید بعد از پخته شدن به‌خوبی شکل خود را حفظ می‌کنند. گوشت ظریف و نازک این سیب‌زمینی به پوره سیب‌زمینی بافت لطیف لازم را می‌دهد. کباب کردن سیب‌زمینی سفید به آن طعم بهتری می‌دهد. بهتر است این سیب‌زمینی را بپزید و به صورت له شده در سس سزار یا سس پارمزان سیر اضافه کنید.
۴. سیب‌زمینی زرد یا یوکان
کباب کردن سیب‌زمینی زرد باعث می‌شود که پوست آن ترد شود و گوشتش حجمی دو برابر پیدا کند. طعم سیب‌زمینی زرد کبابی هم کمی شیرین و کاراملی است. بافت کره‌ای و نرم این سیب‌زمینی به شما سیب‌زمینی پخته، برشته یا پوره شده خوشمزه‌ای می‌دهد.
سیب‌زمینی زرد را به همراه آب بجوشانید تا کاملا مغزپخت شود. سپس، آن را آبکشی کنید و اجازه بدهید تا کاملا خنک شود. بعد از آن، پوست سیب‌زمینی را جدا کنید و آن را با پوره‌ساز به آرامی له کنید. سیب‌زمینی له شده را در روغن یا کره سرخ کنید تا یک غذای سبک یا پیش‌غذای خوشمزه داشته باشید.
۵. سیب‌زمینی آبی یا بنفش
بیشتر سیب‌زمینی‌های بنفش گوشتی مرطوب و سفت دارند که موقع پخت شکل خود را حفظ می‌کند. این سیب‌زمینی به سالاد رنگی جذاب و زیبا و طعمی لذیذ می‌بخشد. رنگ بنفش این سیب‌زمینی در مایکروویو به بهترین وجه حفظ می‌شود اما بخارپز کردن و پختن در فر روش‌هایی فوق‌العاده برای طبخ این نوع سیب‌زمینی هستند. سیب‌زمینی بنفش به دلیل طعم ملایم و متمایزی که دارد، طعم سالاد سبزیجات را تکمیل می‌کند. سیب‌زمینی‌های قرمز، سفید و بنفش را در سالاد یا غذای کبابی ترکیب کنید تا با هر سه رنگ سیب‌زمینی غذایی رنگارنگ آماده شود.
۶. سیب زمینی صورتی
سیب زمینی صورتی یا قرمز پوستی نازک و گوشتی به رنگ قرمز و صورتی دارد. برای استفاده از این سیب زمینی نیازی نیست که پوست آن را جدا کنید. سیب زمینی صورتی را می‌توانید در انواع سالاد یا سوپ بریزید یا آن را آبپز یا کبابی کنید. در هر صورت، نتیجه کار خوشمزه خواهد شد.
۷. سیب‌زمینی ریز
برای داشتن یک پیش‌غذای چشم‌نواز، ترکیبی از سیب‌زمینی‌های رنگارنگ را برشته و کبابی کنید. طعم‌های شگفت‌انگیز و زمان پخت سریع‌تر سیب زمینی انگشتی را به انتخاب خوبی برای سالاد سیب‌زمینی تبدیل می‌کند. همچنین، می‌توانید این سیب زمینی که به آن سیب زمینی استانبولی هم می‌گویند را با روغن زیتون، رزماری، نمک و فلفل ترکیب کنید تا یک ظرف سیب‌زمینی سرخ شده رنگارنگ، خوشمزه و جذاب داشته باشید. به کار بردن سیب‌زمینی ریز در آشپزی در زمان آماده‌سازی غذاها صرفه‌جویی می‌کند چون می‌توان این سیب‌زمینی را به صورت کامل و بدون نیاز به برش زدن یا خرد کردن آماده و سرو کرد.
۸. سیب زمینی شیرین
سیب زمینی شیرین یکی از انواع سیب زمینی با خواص بیشتر است. سیب زمینی شیرین همان‌طور که از نام آن می‌توان فهمید، طعمی شیرین دارد.
سیب زمینی شیرین چه شکلی است؟
تشخیص سیب زمینی شیرین با وجود طعم و شکل مخروطی شکل آن بسیار ساده است. این سیب زمینی معمولا گوشتی به رنگ‌های زرد، بنفش، کرم، سفید یا نارنجی روشن دارد. سیب زمینی شیرین با خواص آنتی‌اکسیدانی به کاهش استرس‌های اکسیداتیو در بدن کمک می‌کند. این سیب زمینی سرشار از فیبر، نشاسته و ویتامین‌هایی مانند ویتامین‌های سی، آ و گروه ب است. سیب زمینی شیرین به دلیل طعم خاصی که دارد، معمولا در پخت انواع شیرینی و کیک به کار می‌رود.
سیب زمینی شیرین را چگونه سرخ کنیم؟
برای اینکه این سیب زمینی طعم لذت‌بخش‌تری پیدا کند، باید ابتدا آن را به صورت خلال‌های نازک برش بزنید. سپس، آن را با پودر پاپریکا، پودر کاری یا هر ادویه‌ای که بیشتر می‌پسندید، مزه‌دار کنید. در آخر، سیب زمینی شیرین را با روغن سرخ کنید.
نژادهای خاص سیب زمینی ایرانی
ایران محصولات کشاورزی فوق‌العاده‌ای دارد که یکی از آنها سیب زمینی است. در ادامه، با مشهورترین ارقام سیب زمینی ایرانی آشنا می‌شوید.
۱. سیب زمینی پشندی
سیب زمینی پشندی یکی از انواع سیب زمینی است که برخی به آن لقب بهترین سیب زمینی ایران را می‌دهند. این سیب زمینی ظاهری شبیه به سیب زمینی رست یا سفید دارد. البته، این بهترین نوع سیب زمینی در ایران در رنگ‌های متنوعی کشت می‌شود. سیب زمینی پشندی در آشپزی کاربردهای فراوانی دارد و می‌توان از آن به عنوان بهترین سیب زمینی برای پخت انواع سوپ یا خورشت، درست کردن انواع سالاد و حتی تهیه سیب زمینی سرخ‌کرده استفاده کرد. طعم دلنشین این سیب زمینی به هر غذایی طعمی شگفت‌انگیز می‌بخشد.
۲. سیب زمینی ساوالان
این نوع سیب زمینی ایرانی بیشتر در مناطق غربی کشور کشت می‌شود و پوستی زردرنگ با لکه‌هایی قرمزرنگ دارد. این سیب زمینی ایرانی بهترین انتخاب برای درست کردن چیپس سیب زمینی است.
۳. سیب زمینی استانبولی
این رقم از سیب زمینی بیشتر در مناطق جنوبی کشور به ویژه استان خوزستان پرورش داده می‌شود. سیب زمینی استانبولی یا اسلامبولی اندازه‌ای کوچک دارد و باریک و کشیده است. رنگی روشن و پوستی نازک نیز دارد. این سیب زمینی باید به صورت تازه مصرف شود و بهترین گزینه برای تهیه سیب زمینی آبپز است.
۴. سیب زمینی آگریا
این رقم از سیب زمینی ایرانی اغلب به اندازه تخم مرغ است و پوستی کرم رنگ و نازک دارد. سیب زمینی آگریا برای تهیه چیپس مناسب است.
انواع پخت سیب زمینی
بیشترین کاربرد سیب زمینی سرخ کردن آن است. بااین‌حال، این ماده خوراکی را می‌توان به اشکال دیگر مثل پوره سیب زمینی، آبپز، تنوری و وافلی هم آماده کرد اما سیب زمینی را به هر شکلی که درست کنید حتی بدغذاترین افراد را وسوسه می‌کند که طعم آن را بچشد. به‌هرحال، کمتر کسی می‌تواند به یک ظرف سیب‌زمینی سرخ‌کرده با سس‌های خوشمزه در کنار مرغ سوخاری یا برگر نه بگوید.
انواع سیب زمینی سرخ شده
سیب زمینی سرخ‌کرده را اغلب بر اساس شکل و روش طبخ آن دسته‌بندی می‌کنند. سیب زمینی سرخ‌کرده بر اساس شکل آن ممکن است درشت، فنری، دالبری، خلالی یا حتی به صورت نوارهای باریک باشد. سیب زمینی سرخ‌کرده به صورت نوارهای باریک معمولا بهترین نوع سیب زمینی سرخ کرده برای سرو در کنار غذاهایی مانند بیف استروگانف یا چیکن استروگانف هستند. سایر اشکال این خوراکی پرطرفدار را هم در کنار فست‌فودها، استیک‌ها و بعضی از خورشت‌های ایرانی مانند قیمه سیب‌زمینی سرو می‌کنند.
کلام آخر
سیب زمینی یکی از پرکاربردترین مواد غذایی در آشپزخانه است. در واقع، بسیاری از مردم اگر در یک وعده غذایی خود سیب‌زمینی نخورند، به اندازه کافی سیر نمی‌شوند. این ماده غذایی در کنار پیاز پای ثابت آشپزخانه‌های ماست. در این مطلب، درباره ۱۲ نوع مهم سیب‌زمینی در ایران و جهان و کاربردهای آن توضیح دادیم اما قصه سیب‌زمینی بسیار مفصل‌تر از اینهاست. این ماده غذایی به اندازه صدهزار سال قدمت خود حکایت‌ها و البته دستورپخت‌های مختلفی دارد. شما بیشتر از کدام سیب‌زمینی در کدام غذا استفاده می‌کنید؟
سؤالات رایج درباره انواع سیب زمینی
سیب زمینی زرد بهتر است یا سفید؟
پاسخ این سؤال به کاربرد سیب‌زمینی برای شما بازمی‌گردد. به طور مثال، اگر به فکر تهیه سیب‌زمینی برای درست کردن سس هستید، قطعا سیب‌زمینی سفید بهتر است.
فرق سیب زمینی پشندی و استانبولی چیست؟
سیب‌زمینی استانبولی از سیب‌زمینی پشندی کوچکتر است.
فرق سیب زمینی استانبولی با معمولی چیست؟
سیب زمینی استانبولی معمولاً کوچکتر و کشیده‌تر است و بافت نرم‌تری نسبت به سیب زمینی معمولی دارد. بنابراین، زودتر از این نوع سیب زمینی می‌پزد. علاوه‌براین، میزان نشاسته در سیب زمینی استانبولی کمتر از اندازه نشاسته در سیب زمینی معمولی است.
چند نوع سیب زمینی وجود دارد؟
امروزه بیش از ۲۰۰ نوع سیب‌زمینی در سراسر جهان کشف شده‌اند.
بهترین سیب زمینی برای سرخ کردن کدام است؟
رست یا سیب زمینی پوست قهوه‌ای بهترین سیب زمینی برای سرخ کردن است.