در روزهای آخر اسفند و هم‌زمان با جوانه زدن شکوفه‌های بهاری، ایرانیان کم کم خود را برای جشن گرفتن عید باستانی نوروز آماده می‌کنند. در همه شهرها و مناطق ایران برای جشن گرفتن شروع سال جدید آداب و رسوم مختلفی وجود دارد و خوراکی‌های خاصی به عنوان غذاهای نوروزی یا شیرینی‌های شب عید آماده می‌شوند. در این مطلب از مامانپز، به آداب خوراکی‌های عید نوروز در شهرهای ایران نگاهی میندازیم و دستور پخت چند شیرینی عید خوشمزه را توضیح خواهیم داد.
رسم‌ها و خوراکی‌های مخصوص عید نوروز
آداب و رسوم عید نوروز در ایران، تقریباً از میانه‌های اسفند و خانه‌تکانی شروع می‌شود. ایرانیان به این روش برای شروعی تازه آماده می‌شوند. پس از آن، نوبت به خریدهای نوروزی، از راه رسیدن حاجی فیروز و عمو نوروز و برپایی آیین چهارشنبه سوری می‌رسد. بعد از اجرای این آداب و رسوم نیز نوبت به آیین‌های خوشمزه نوروزی می‌رسد.
سمنوپزون
یکی از آداب و رسوم قدیمی ایرانی سمنوپزون است. ایرانی‌ها از گذشته تا امروز فرایند پخت سمنو را به یک فعالیت دسته‌جمعی همراه با خانواده، دوستان و همسایه‌ها تبدیل کرده‌اند. البته، اگر هوس سمنو کرده‌اید یا می‌خواهید سمنوی هفت سین امسال را خودتان بپزید، می‌توانید این کار را به تنهایی در خانه نیز انجام دهید. برای تهیه سمنو برای ۴ نفر به ۲۵۰ گرم گندم، ۵۰۰ گرم آرد گندم سبوس‌دار، ۲ لیتر آب و مقداری بادام نیاز دارید.
گندم‌ها را پاک کنید، بشویید و بخیسانید. اجازه بدهید تا گندم‌ها برای دو تا سه روز خوب جوانه بزنند. در این مدت، آب گندم‌ها را مرتب عوض کنید تا گندم‌ها آسیبی نبینند. پس از گذشت این مدت، گندم‌ها را بررسی کنید. در صورتی که نوک آنها سفید شده، همه را درون یک سینی بزرگ بریزید و روی آن را با پارچه نخی بزرگ و مرطوبی بپوشانید. دقت داشته باشید که گندم‌ها نباید خیس شوند و همین که مرطوب باشند، کافیست.
پس از جوانه زدن گندم‌ها، آنها را درون چرخ گوشت بریزید و از صافی عبور دهید. عصاره جوانه گندم را همراه با آرد کمی تفت دهید. سپس، به آن آب اضافه کنید و اجازه بدهید تا سمنو با حرارت ملایم بپزد. در ۳۰ دقیقه آخر پخت سمنو، بادام خیس خورده بدون پوست را به آن اضافه کنید. پس از پخت سمنو، می‌توانید این خوراکی خوشمزه را همراه با سبزه و سایر اجزای سفره هفت سین روی این سفره بچینید و منتظر تحویل سال نو باشید.
غذاهای شب عید
شب عید معمولاً با مهمانی‌های این شب و سرو خوراک‌های عید نوروز همراه می‌شود. در این شب، غذاهای مختلفی به عنوان غذاهای شب عید سرو می‌شوند و هر شهر و منطقه از ایران غذاهای مخصوص خود را دارد. بااین‌حال، دو غذا در همه جای ایران به عنوان غذاهای شب عید شناخته می‌شوند.
سبزی پلو با ماهی یکی از این غذاها است. در روزگاران قدیم که هنوز برنج به اندازه امروز به غذای رایج ایرانی‌ها تبدیل نشده بود، غذای مناسبت‌های خاص مانند غذای شب یلدا، غذای چهارشنبه سوری یا غذای شب عید می‌شد. ماهی نیز از قدیم‌الایام به عنوان نماد ماه اسفند خورده می‌شود تا نشان داده شود که اسفند تمام شده و نوبت به ماه بعدی رسیده است. سبزی پلو با ماهی شب عید معمولاً در کنار غذاهایی مانند کوکو سبزی یا قلیه ماهی سرو می‌شود.
رشته پلو غذای دیگری است که در شب عید روی سفره ایرانی‌ها خودنمایی می‌کند. ایرانیان از دوران قدیم اعتقاد دارند که با خوردن رشته پلو در شب سال نو، رشته امور زندگی در سال جدید را به دست خواهند گرفت.
انواع آش‌های ایرانی نیز جزو غذاهایی هستند که در هر مناسبت مذهبی یا ملی پخته و سرو می‌شوند. از آش رشته گرفته تا آش‌های محلی مثل آش رشته یا آش ماش، همگی در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه پخته و سرو می‌شوند.
تنقلات طبیعی عید نوروز
تنقلات شب عید مثل انواع خوراکی شب یلدا یکی از ملزومات اصلی برپایی آیین عید نوروز باستانی است. معمولاً در شب عید تنقلاتی مانند آجیل شب عید، میوه‌های خشک، برگ زردآلو، لواشک و ترشک، آلبالو خشکه، برنجک، شاهدانه، نقل، پشمک و شیرینی‌های سنتی در کنار سفره هفت سین قرار داده می‌شوند. به این ترتیب، هم سفره هفت سین رنگین‌تر خواهد شد و هم تنقلات سالم و طبیعی برای عید و دید و بازدیدهای آن فراهم می‌شود.
شیرینی عید نوروز
همان‌طور که اشاره شد، شیرینی عید یکی از انواع خوراکی عید نوروز است. اگر به تهیه شیرینی‌های خانگی علاقه دارید، می‌توانید خودتان دست به کار شوید و این خوراکی‌های عید نوروز را با مواد اولیه نسبتاً ساده آماده کنید. در ادامه، با طرز تهیه ۶ شیرینی عید پرطرفدار آشنا می‌شوید.
۱. شیرینی نخودچی
اگر از شما درباره خاطرات‌تان از سفره هفت سین و تنقلات آن سؤال کنند، حتماً به شیرینی نخودچی به عنوان یکی از اصلی‌ترین خوراکی‌های عید نوروز اشاره خواهید کرد. این شیرینی خانگی در مامانپز با دستپخت مامان نیره آماده می‌شود اما اگر برای تهیه آن فرصت کافی دارید، می‌توانید پختن این شیرینی در خانه را امتحان کنید.
برای تهیه شیرینی نخودچی باید ابتدا آرد نخودچی را همراه با پودر هل و پودر قند ترکیب کنید و خوب ورز دهید. خمیر به دست آمده را روی پیشخوان آشپزخانه پهن کنید و قالب بزنید. حالا شیرینی‌های قالب زده را درون سینی فر بچینید و با سیاهدانه و پودر پسته تزیین کنید. در نهایت، اجازه بدهید تا شیرینی‌ها برای ۲۰ دقیقه درون فر با دمای ۱۷۵ درجه سانتی‌گراد بپزند.
۲. شیرینی بهشتی
شیرینی بهشتی یکی دیگر از شیرینی‌های خاطره‌انگیز نوروز است. برای پختن این شیرینی باید روغن جامد را با پودر قند خوب ترکیب کنید. سپس، به آن مقداری روغن مایه، آرد الک‌شده، پودر وانیل و پودر هل بیفزایید. حالا مایه شیرینی را به دو قسمت تقسیم کنید و به یکی پودر کاکائو اضافه کنید. در نهایت، مایه را با استفاده از قیف شیرینی‌پزی درون سینی فر به صورت شیرینی‌های کوچک بریزید و با سیاهدانه تزیین کنید.
اجازه بدهید تا شیرینی‌ها برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل فر با دمای ۱۷۵ درجه سانتی‌گراد بپزند. سپس، آنها را درون ظرف بچینید تا برای شب عید آماده شوند.
۳. شیرینی نارگیلی
شیرینی نارگیلی یکی دیگر از شیرینی‌ها و دسرهای ایرانی است که در مناسبت‌های مختلف از جمله عید نوروز سرو می‌شود. این شیرینی خوشمزه را می‌توانید در خانه به سادگی آماده کنید. برای درست کردن شیرینی نارگیلی باید پودر نارگیل تازه را همراه با شکر، سفیده تخم مرغ و روغن خوب هم بزنید. مایه به دست آمده را روی حرارت بگذارید و به آن مقداری سفیده تخم مرغ و روغن اضافی به علاوه پودر وانیل و آبلیمو بیفزایید.
پس از ۱۰ دقیقه تفت دادن این مایه روی حرارت، اجازه بدهید تا مایه شیرینی خوب خنک شود. سپس، آن را با استفاده از قیف شیرینی‌پزی درون سینی فر بریزید و اجازه بدهید تا برای ۱۰ دقیقه درون فر با دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد بپزد و آماده سرو شود.
۴. شیرینی گردویی
شیرینی گردویی به عنوان یکی دیگر از شیرینی‌های محبوب ایرانی اغلب در کنار شیرینی نارگیلی سرو می‌شود. جالب است که بدانید دستور پخت این دو شیرینی نیز با یکدیگر تفاوت چندانی ندارد. تنها تفاوت شیرینی گردویی با شیرینی نارگیلی در این است که به جای پودر نارگیل از مغز گردو و کیک اسفنجی خرد شده استفاده می‌کنند. مراحل آماده‌سازی و پخت این شیرینی دقیقاً به همان ترتیبی است که در روش درست کردن شیرینی نارگیلی توضیح دادیم.
۵. نان برنجی
نان برنجی کرمانشاهی یکی دیگر از خوراکی‌های عید نوروز است که طرفداران بسیاری دارد. برای تهیه این شیرینی باید روغن جامد و شکر را خوب هم بزنید. سپس، زرده تخم مرغ و پودر هل را به آن اضافه کنید. پس از چند دقیقه هم زدن، نوبت به سفیده تخم مرغ که خوب هم زده‌اید و کاملاً پف کرده، می‌رسد. سفیده تخم مرغ را با سرعت کمتر با سایر ترکیبات هم بزنید.
در ادامه، آرد برنج که الک کرده‌اید را به مایه شیرینی اضافه کنید. آرد برنج باید دو برابر روغن جامد باشد. به عنوان مثال، اگر از ۲۵۰ گرم روغن جامد استفاده می‌کنید، باید ۵۰۰ گرم آرد برنج به ترکیبات شیرینی بیفزایید. بعد از ترکیب شدن آرد برنج با سایر مواد اولیه، نوبت به نصف پیمانه آب و گلاب ترکیب‌شده با یکدیگر می‌رسد. خمیر به دست آمده را به مدت یک شبانه‌روز کنار بگذارید تا استراحت کند.
در آخر، خمیر را به شکل شیرینی نان برنجی درون سینی فر بچینید و اجازه بدهید تا برای ۲۰ دقیقه درون فر با دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد بپزد.
۶. شیرینی مربایی
شیرینی مربایی یا شیرینی مشهدی از انواع شیرینی خوشمزه‌ای است که می‌توانید برای عید نوروز آماده کنید. این شیرینی در مامانپز با دستپخت مامان نیره قابل سفارش است. البته، اگر به شیرینی‌پزی علاقه دارید، می‌توانید شیرینی مربایی را در خانه درست کنید.
برای آماده کردن مایه شیرینی مربایی باید پودر قند را با کره ترکیب کنید. پس از اینکه مایه کرمی رنگی به دست آمد، وانیل و زرده تخم مرغ را به آن بیفزایید. پس از چند دقیقه هم زدن این ترکیبات نیز نوبت به آرد الک‌شده می‌رسد. برای ۱۲۰ گرم کره و ۱ تخم مرغ به ۲۰۰ گرم آرد شیرینی‌پزی نیاز دارید.
آرد را با سایر ترکیبات شیرینی مخلوط کنید تا خمیر یکدستی درست شود. سپس، اجازه بدهید تا این خمیر برای نیم ساعت درون یخچال استراحت کند. در ادامه، خمیر را قالب بزنید و بخش میانی نیمی از شیرینی‌ها را سوراخ کنید. حالا شیرینی‌ها را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در فر با دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد بپزید. در نهایت و پس از خنک شدن شیرینی‌ها، آنها را با مارمالاد پر کرده و با پودر پسته تزیین کنید.
کلام آخر
خوراکی‌های عید نوروز همیشه مهم‌ترین بخش برپایی این جشن باستانی هستند. برای اینکه آداب و رسوم نوروز به بهترین شکل ممکن اجرا شود، باید علاوه بر غذاهای شب عید، تنقلات و شیرینی‌های نوروزی را هم آماده کنید. اگر دوست دارید این خوراکی‌ها را خودتان در خانه درست کنید، می‌توانید از دستورهای پختی که در این مطلب توضیح داده شد، شروع کنید.