اگر به چشیدن طعم یک عصرانه خوشمزه یا یک غذای تابستانی سبک فکر می‌کنید، به شما دویماج را پیشنهاد می‌دهیم. ممکن است از خود بپرسید که دویماج چیست و چرا تا این حد در میان آذری‌زبان‌ها محبوب است؟ برای دانستن پاسخ این سؤال، به خواندن این مقاله از مامانپز ادامه دهید. در این مقاله، هرآنچه باید درباره این غذای محلی و طرز تهیه آن بدانید را می‌خوانید.
دویماج چیست؟
«دویماج»، «دوی ماج»، «دیماج» یا «دگماج» همان‌طور که از آواشناسی واژه‌اش هم بر می‌آید کلمه‌ای ترکی است. فعل «دویماخ» در ترکی به معنی کوبیدن است. کمی که خواندن این مقاله را ادامه دهید می‌بینید که کوبیدن چه نقشی در تهیه دویماج دارد. این غذا در میان اهالی استان‌های ترک و آذری نشین ایران بسیار محبوب است. همچنین یک روش ساده برای ساختن آن هم وجود ندارد و در استان‌های مختلف بنا به سلیقه مختلف طرز ساخت دویماج متفاوت است. چنانکه ما اکنون دویماج قزوین، تبریز و یا زنجان داریم. دویماج‌هایی که از نظر ساختاری به هم شبیه هستند اما تفاوت‌هایی در روش ساخت دارند. در این مقاله به صورت ویژه به دویماجی که در قزوین، تبریز و زنجان تهیه می‌شود می‌پردازیم.
پاسخ به این سوال که دویماج غذایی است که برای نهار آماده می‌شود یا شام چندان ساده نیست. در فرهنگ عامه غذایی اهالی غرب و شمال‌غرب ایران می‌بینید دویماج را برای عصرانه و صبحانه، میان‌وعده یا شام، مخلفات سفره یک مهمانی بزرگ و مانند آن تهیه می‌کنند. بنابراین نمی‌توان چندان برای آن آدرس مشخصی داد. در برخی شهرها مانند زنجان دویماج غذایی است که مشخصا برای مراسمات خاص و سفره‌های نذری پخته می‌شود و نام مشخصی هم دارد. در این شهرها به دیماج دستگاه هم گفته می‌شود که احتمالا اشاره به غذایی است که در دستگاه اهل‌بیت و نذری‌های آنها داده می‌شود. به هر روی آنچه از بررسی خرده فرهنگ‌های غذایی مردم ایران در مناطق ترک آذری‌نشین بر می‌آید این است دویماج یک گزینه همه‌کاره است. یک آچار فرانسه که در خیلی از وقت‌ها به کار اهل خانه می‌آید و حاجات غذایی آنها را برطرف می‌کند.
دویماج قزوینی
دویماج از غذاهای معروف قزوینی‌ها است که در مناسبت‌های مختلف از چهارشنبه سوری گرفته تا عزاداری‌های محرم خورده می‌شود. این میان‌وعده یا عصرانه خوشمزه سریع و آسان آماده می‌شود و شما هم می‌توانید با تهیه مواد اولیه آن این غذای سبک را درست کنید.
مواد لازم برای تهیه دویماج قزوین
| نان خشک قزوین خرد شده | ۱ پیمانه |
| سبزی خوردن ریز خرد شده | ۱ پیمانه |
| پنیر کوزه‌ای یا پنیر لیقوان | نصف پیمانه |
| مغز گردو | نصف پیمانه |
| پیاز داغ | نصف پیمانه |
| نعنا داغ | دو قاشق غذاخوری |
| روغن | کمی همراه با نعناع داغ |
| دوغ یا آب | به مقدار لازم |
مرحله اول از طرز تهیه دویماج قزوینی
برای تهیه دیماج خوشمزه به روش ترکی در ابتدای کار، پیاز ها را شسته و پوست می کنیم. سپس به صورت خلالی ریز خرد می کنیم. یک تابه برداشته و با کمی روغن روی حرارت قرار می دهیم. سپس پیاز ها را درون آن ریخته و تفت می دهیم تا طلایی و سبک شود.
سپس زردچوبه را هم اضافه کرده و تفت می دهیم. سپس از روی حرارت برداشته و کنار می گذاریم. یک تابه دیگر برداشته و با کمی روغن روی حرارت قرار می دهیم. وقتی روغن داغ شد، نعناع خشک شده و زردچوبه را اضافه کرده و تفت می دهیم.
مرحله دوم
زیر حرارت را خاموش کرده و کنار می گذاریم تا با دمای محیط یکسان شود و خنک شود. در ادامه یک کاسه بزرگ برداشته و سبزی خوردن را ریز می کنیم و درون آن می ریزیم. نان خشک را خرد کرده و به سبزی ها اضافه می کنیم.
مرحله سوم
در این مرحله پنیر را با رنده درشت رنده کرده و به مواد اضافه می کنیم. گردو خرد شده و پیاز داغ خنک شده را اضافه می کنیم. نعناع داغ همراه با روغن را اضافه کرده و با دست مخلوط می کنیم. کم کم دوغ یا آب را اضافه می کنیم.
مرحله آخر از طرز تهیه دیماج مجلسی
مواد اولیه گفته شده را با دست مخلوط می کنیم تا به توان از مواد به صورت خمیر در دست شکل داد. مواد را با دست شکل می دهیم و درون ظرف قرار می دهیم. دویماج را درون ظرف مناسب سرو قرار می‌دهیم و در کنار هندوانه یا چای به عنوان میان وعده یا عصرانه سرو می کنیم.
طرز تهیه دویماج زنجان
دویماج غذای مخصوص مردم زنجان در مناسبت‌ها و مراسم‌های مختلف نیز هست. دویماج زنجانی به همان روشی درست می‌شود که قزوینی‌ها برای درست کردن دویماج به کار می‌برند. مردم زنجان این میان‌وعده خوشمزه را با نان لواش خشک شده، پنیر محلی، سبزی معطر محلی که خشک شده و مقداری آب به روش قزوینی‌ها آماده می‌کنند.
طرز تهیه دویماج شیرین
مردم زنجان برای درست کردن این غذای سنتی یک روش دیگر نیز دارند. دویماج دیگری که زنجانی‌ها درست می‌کنند، از نان خشک محلی، روغن حیوانی، شکر و زعفران تشکیل می‌شود. طرز تهیه دویماج شیرین زنجان هم به این ترتیب است که نان خشک را در آب خیس می‌کنند. وقتی نان نرم شد، آن را با روغن حیوانی کمی تفت می‌دهند و به آن زعفران دم‌کرده و شکر اضافه می‌کنند. در آخر هم صبر می‌کنند تا مزه مواد اولیه این غذا کاملا با یکدیگر ترکیب شود و بعد، آن را به عنوان دیماج مجلسی سرو می‌کنند.
طرز تهیه دویماج تبریزی
نان اسکو نانی است که از جوانه گندم یا جو درست می‌شود و ظاهر آن به نان‌های خشک محلی شباهت دارد. مردم تبریز برای درست کردن دویماج محلی خود از این نان استفاده می‌کنند. طرز تهیه دویماج ساده تبریزی هم بسیار ساده است. این میان‌وعده اصیل تبریزی درست مانند آبدوغ خیار یک غذای سبک تابستانی یا یک میان‌وعده لذیذ محسوب می‌شود.
مواد لازم دویماج تبریزی دو نفره
| نان اسکو | ۲ عدد |
| پنیر تبریزی | ۱۰۰ گرم |
| کره محلی | ۵۰ گرم |
| مغز گردوی خرد شده | ۵ عدد |
| آب یا دوغ محلی | یک‌دوم لیوان |
| سبزیجات محلی خشک شده | به اندازه کافی |
طرز تهیه دیماج مجلسی تبریزی
نان خشک را درون ظرفی خرد کنید و روی آن دوغ یا آب بریزید. اجازه بدهید تا نان کمی نرم شود. سپس، پنیر خرد شده و کره که با حرارت ملایم آب شده را به آنها اضافه کنید. در آخر، مغز گردو و سبزیجات را روی آن بریزید و مواد را با هم خوب ترکیب کنید تا دویماج آماده شود.
مهم‌‌ترین خواص دویماج
دویماج یک میان‌وعده جذاب و پرانرژی است که می‌توانید در محل کار نوش جان کنید. این میان‌وعده خوشمزه سرشار از ویتامین دی، ویتامین‌های گروه ب، کلسیم و پروتئین است که برای ورزشکاران یا افرادی که مشاغل پرتحرکی دارند، بهترین گزینه خواهد بود.
نکات تکمیلی در مورد دویماج
- اگر دستور پخت دویماج‌های شهرهای مختلف ایران را بررسی کنید می‌بینید که تفاوت‌هایی با هم دارند. با‌این‌حال برخی نکات و ساختارها در آنها یکسان است. برای نمونه از روی دستور پخت‌ها می‌توانید بفهمید که دویماج میان وعده‌ای بر پایه پنیر است. وقتی پای پنیر و غذای سنتی شهرهای ترک زبان ایران به میان می‌آید کمتر کسی است که به پنیر لیقوان فکر نکند. دستورهای ساخت را هم که دنبال کنید می‌بینید که به دو نمونه پنیر که ویژه این مناطق است اشاره مشخص دارد. پنیر لیقوان و پنیر کوزه. هر دو محصولی است که دامداران شمال‌غربی ایران فراوری می‌کنند و در ساخت آن هم مهارت دارند. برای همین به خاطر داشته باشید که یک دویماج خوب اصیل با انتخاب درست پنیرش به کیفیت غایی و نهایی می‌رسد.
- برخی از مردم قزوین به دویماج زرشک یا کشمش نیز اضافه می‌کنند.
- پودر سیر یا سیر تازه له شده هم می‌تواند به دویماج طعمی متفاوت ببخشد.
کلام پایانی
دیماج ترکی مانند قیمه نثار یکی از غذاهای سنتی قزوین است اما مردم شهرهای تبریز، زنجان و حتی همدان نیز روش خاص خود را برای درست کردن دویماج دارند. به‌هرحال، دویماج را به هر روشی که درست کنید، نتیجه آن خوشمزه و فوق‌العاده خواهد شد چون سرآشپز شمایید.
سؤالات متداول
دویماج غذای کدام شهر است؟
قزوین، تبریز و زنجان.