پختن و پخش کردن غذاهای نذری در میان مردم در مناسبتهای مذهبی مختلف مانند محرم، تاسوعا، عاشورا یا ماه مبارک رمضان یکی از رسمهای قدیمی ایرانیان است. کم نیست تعداد کسانی که در صف غذاهای نذری محرم یا سایر مناسبتهای مذهبی میایستند. پخت این غذاها و خوردن آنها از دیرباز با باورهای مذهبی و سنتی ایرانیان گره خورده است. در شهرهای مختلف ایران هم برای بزرگداشت مناسبتهایی همچون محرم غذاهای محلی و سنتی مختلفی طبخ میشود. در این مقاله، با ۲۹ مدل از انواع غذاهای نذری ماه محرم و مشهورترین غذاهای محلی که به عنوان غذای نذری محرم و صفر پخته میشوند، آشنا میشوید.
انواع غذاهای نذری
غذاهایی که در مناسبتهای مذهبی پخته و سرو میشوند، معمولا پرطرفدارترین غذاهای ایرانی هستند. این غذا با دستورهای پخت قدیمی و اصیل عطر و طعمی بهشتی دارند و هر کسی را به چشیدن طعم خود ترغیب میکنند اگر تهیه خوراک نذری سخت است می توانید سفارش غذای نذری را امتحان کنید تعدادی از شرکت ها این خدمت را انجام می دهند.
۱. قیمه
قیمه ظهر عاشورا یکی از مهمترین غذاهای نذری ماه محرم است و بسیاری از مردم در این ایام به دنبال این هستند که بهترین قیمه را تهیه کنند. برای طبخ قیمه با سیبزمینی یا بادمجان به گوشت گوسفندی تازه، لپه خیسخورده، لیمو عمانی و ادویههایی مانند زعفران دمکرده و دارچین نیاز دارید. این غذا با گوشت مرغ یا گوشت چرخکرده هم درست میشود. حتی جالب است بدانید که مردم رشت این غذا را با گوشت چرخکرده درست میکنند. قیمه گیلانی در ماه محرم طرفداران خاص خود را دارد.
۲. قورمه سبزی
چلو خورش قرمه سبزی هم جزو آن دسته از غذاهایی است که در مناسبتهای مذهبی مختلف به عنوان غذای نذری پخته میشود. این غذای نذری در شهرهای مختلف ایران با روشهای مختلف طبخ میشود. به طور مثال، خوزستانیها این غذا را با لوبیا سفید میپزند و به آن خورش سبزی میگویند.
۳. زرشک پلو با مرغ
زرشک پلو یا باقالی پلو با مرغ طرز پخت نسبتا سادهای دارد. بنابراین، میتوانید آن را روی سفره مهمانیها، مراسمها، جشنها و حتی عزاداریهای مذهبی ببینید. برای درست کردن یک زرشک پلو با مرغ خوشمزه باید از گوشت مرغ تازه استفاده کنید. بهعلاوه، باید ترفندهای پخت یک زرشک پلوی زعفرانی با مرغ را بدانید تا نتیجه آشپزی مهمانتان را شگفتزده کند.
۴. آش رشته
آش رشته مجلسی هم یکی دیگر از غذاهای نذری ماه محرم و سایر مناسبتهای مذهبی و غیرمذهبی است. این آش خوشمزه با حبوبات خیسخورده، سبزی آش ساطوری شده و رشته آشی درست میشود. سادگی این آش و روش پخت کمدردسر آن سبب شده تا در مراسمهای مختلف از جمله مراسمهای عاشورا و تاسوعا این آش را سرو کنند. آش رشته اصیل ایرانی که با کشک، پیاز داغ و سیر داغ فراوان تزئین شده، از جمله محبوبترین غذاهای نذری ویژه محرم در شهرهای مختلف ایران است.
۵. آش شله قلمکار
آش شله قلمکار در مقایسه با آش رشته دستور پخت پیچیدهتری دارد اما طعم این آش از طعم دلنشین آش رشته هیچ چیز کم ندارد. مردم ایران به ویژه ساکنین کویر مرکزی ایران آش شله قلمکار را با ترکیبی از گوشت ریش ریش شده، سبزی مخصوص آش و حبوبات مختلف میپزند. این غذا در شهرهایی مانند اصفهان با ماش درست میشود و معمولا آن را صبح روز تاسوعا یا عاشورا بین مردم توزیع میکنند.
۶. لوبیا پلو
چه به فکر تهیه لوبیا پلوی زعفرانی یا ربی باشید و چه در انتخاب میان لوبیا پلو با گوشت چرخکرده یا تکهای مردد باشید، این غذا میتواند به یکی از بهترینهای لیست غذاهای نذری محرم شما تبدیل شود. لوبیا پلو با گوشت تکهای یا چرخکرده، لوبیا سبز تازه، برنج، زعفران دمکرده و رب گوجهفرنگی طبخ میشود. برای آماده کردن این غذای نذری خوشمزه باید تمام ترفندهای خوشمزگی لوبیا پلو را بدانید و آن را به سادگی و با حوصله فراوان بپزید تا نتیجه کار بهترین لوبیا پلوی نذری در محله شما شود.
غذای نذری کم هزینه
همه کسانی که میخواهند نذری بدهند، نمیتوانند از پس هزینههای بالای مواد اولیهای مانند گوشت گوسفندی یا مرغ بربیایند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که میخواهید به مقدار بسیار بیشتر نذری بدهید یا برای سرو غذاهای نذری به طبخ غذاهای سادهتر و مقرون به صرفهتر فکر میکنید، به شما ۸ غذا و خوراکی پرطرفدار را پیشنهاد میدهیم.
۷. شله زرد
شله زرد مجلسی همیشه و در تمام مناسبتهای ملی و مذهبی طبخ میشود. این غذای ساده و زعفرانی با برنج نیمدانه، زعفران، شکر، گلاب و خلال بادام آماده میشود و پختن آن دردسرهای غذاهایی مانند قرمهسبزی را ندارد.
۸. عدس پلو
عدس پلو هم غذایی محبوب نزد ایرانیان است و هم طبخ آن هزینه و دردسر خاصی ندارد. مهمترین نکتهای که باید برای درست کردن این غذای نذری به آن توجه کنید، تناسب اندازه مواد اولیه آن است. به عنوان مثال، اگر میخواهید عدس پلو به عنوان غذای نذری برای ۱۰۰ نفر بپزید، باید از ۱۵ تا ۱۶ کیلوگرم برنج و ۵ تا ۶ کیلوگرم عدس استفاده کنید. در واقع، میزان برنج باید حدود سه برابر عدس باشد.
۹. انواع حلوا
حلواهای ایرانی با عطر و طعمی شگفتانگیز از جمله خوراکیهای پرطرفداری هستند که در هر جای ایران دستور پخت خاص خود را دارند. به طور مثال، آذریها برای درست کردن حلوای اوماج، آرد آن را به شیر آغشته میکنند و خشک میکنند. پس از آن هم این آرد را درست مانند دستور پخت سایر حلواهای ایرانی تفت میدهند، با کره و روغن محلی ترکیب میکنند و شربت بار به آن میفزایند. حلواهای ایرانی معمولا در طول مراسمهای سوگواری سرو میشوند.
۱۰. انواع شربت
در مراسمهای عزاداری و سوگواری که در روزهای گرم تابستان برگزار میشوند، انواع شربتهای زعفرانی، آبلیمو، سکنجبین، آلبالو و شربتهایی مانند آن طرفداران بیشتری دارند. شربتهای خنک ایرانی که در ایستگاههای صلواتی و در مناسبتهای مختلف توزیع میشوند، همیشه طرفداران خاص خود را دارند. درست کردن آنها هم به مواد اولیهای مانند شکر، آب و گلاب نیاز دارد.
انواع ساندویچ نذری
غذای نذری برای ایام محرم حتما نباید پلو یا خورشت خاصی باشد. این روزها که مردم همه عجله دارند و زندگی سریعتر از حالت عادی در جریان است، میتوانید به جای غذاهای مفصل، انواع ساندویچ خانگی را سرو کنید. ساندویچها راحتتر درست میشوند و برای مراسمهایی که مکان مناسب برای سرو غذا ندارند مناسبتر هستند. اگر نمیدانید چه ساندویچهایی درست کنید میتوانید از ساندویچهایی که در ادامه میخوانید ایده بگیرید.
۱۱. ساندویچ فلافل
فلافل یکی از غذاهای محبوب مردم جنوب کشور به ویژه خوزستان است. برای درست کردن فلافل باید نخود خیس خورده را با سبزیجات معطر چرخ کنید و به آن ترکیباتی مانند تخممرغ بیفزایید. با توجه به تمام ترفندهای لازم برای طبخ فلافل میتوانید بهترین غذای نذری برای ایام محرم را درست کنید.
۱۲. ساندویچ کتلت
انواع کتلت مانند کتلت گوشت هم روش پخت سادهای دارند و هم نوعی غذای نوستالژیک محسوب میشوند. در نتیجه، میتوانید یکی از انواع کتلت را با حوصله بپزید و برای سرو آماده کنید. کمتر کسی پیدا میشود که به یک ساندویچ کتلت پیچیده شده در نان باگت تازه همراه با گوجهفرنگی و خیار شور نه بگوید.
۱۳. ساندویچ الویه
الویه این غذای روسی که در طول این سالها دستور پخت ایرانی خاص خود را پیدا کرده هم میتواند به یک ساندویچ نذری خوشمزه تبدیل شود. برای درست کردن سالاد الویه مجلسی به سیبزمینی، تخممرغ، نخود فرنگی آبپز، هویج رنده شده، گوشت سینه مرغ ریش ریش شده، خیار شور و سس مایونز نیاز دارید. سالاد الویه اگر طبق روش پخت اصیل ایرانی و با توجه به ترفندهای خوشمزگی آن آماده شود، میتواند به یک ساندویچ برای ناهار یا شام و غذای نذری محبوب تبدیل شود.
انواع صبحانه نذری
غذای نذری محرم ممکن است برای صبحانه سرو شود. این صبحانه معمولاً در روزهای خاصی مانند عاشورا یا تاسوعا در مراسمهای عزاداری سرو میشوند. برای سرو صبحانه نذری گزینههای مختلفی وجود دارد که در ادامه، با رایجترین آنها آشنا میشوید.
۱۴. شیر برنج
شیر برنج هم مانند فرنی جزو غذاهای مناسبتی پرطرفدار ایرانی است. این غذای خوشمزه و خوشعطر با برنج نیمدانه، شیر، شکر و گلاب درست میشود و برای تهیه آن نیازی نیست از آشپزی سررشته داشته باشید. در نتیجه، اگر به تازگی آشپزی را یاد گرفتهاید و میخواهید نذری بدهید یا در فکر پختن یک غذای نذری کمهزینه هستید، شیر برنج برای شما مناسب است.
۱۵. عدسی
اگر میخواهید سادهترین، خوشطعمترین و کمهزینهترین غذای نذری برای محرم یا مناسبتهای مذهبی دیگر را بپزید، به شما عدسی را پیشنهاد میدهیم. تهیه عدسی به ویژه برای تعداد افراد بیشتر و مراسمهای بزرگتر مناسب است. بنابراین، اگر برای مراسم صبح عاشورا یا تاسوعا به یک غذای مقرون به صرفه و کمدردسر فکر میکنید، به شما عدسی را پیشنهاد میدهیم.
۱۶. حلیم
حلیم با گندم پوست کنده و با گوشت گوسفندی یا بدون آن طبخ میشود. این غذای خوشمزه و سنتی ایرانی معمولا به عنوان غذا نذری در صبحهای عاشورا و تاسوعا سرو میشود.
۱۷. فرنی
فرنی هم مانند عدسی یکی از سادهترین و کمهزینهترین غذاهای نذری ماه محرم یا سایر مناسبتهای مذهبی مانند رمضان است. این غذا با آرد برنج، شیر و چاشنیهای معطری مانند هل و گلاب درست میشود. بنابراین، اگر میخواهید غذایی ساده با طعمی شگفتانگیز بپزید، میتوانید فرنی را امتحان کنید.
انواع غذاهای نذری در شهرهای ایران
طرز تهیه غذاهای نذری اغلب دستورهای پختی دارد که نسل به نسل به ارث رسیدهاند. این غذاها در هر منطقه یا شهر از ایران مواد اولیه و روش پخت و حتی سرو خاص خود را دارند. به طور مثال، در بعضی از شهرهای ایران عدسی روی حلیم ریخته و همراه با آن سرو میشود و به آن حلیم عدسی میگویند. در ادامه، با مشهورترین غذاهای نذری در شهرهای ایران آشنا میشوید.
۱۸. بریان اصفهان
بریان پرطرفدار نصف جهان با گوشت تازه و جگر سفید از جمله غذاهای نذری است که مردم این شهر برای خوردن آن صف میکشند. اگر در روزهای عاشورا و تاسوعا راهی این شهر مرکزی ایران شوید، بریانیهایی را میبینید که بریان را با دورچین جذاب و تزئین دارچین به عنوان غذای نذری توزیع میکنند.
۱۹. شله مشهدی
شاید در روزهای عادی سال شله مشهدی اصیل پیدا نکنید اما قطعا اگر در روزهای عاشورا و تاسوعا راهی مشهد شوید، این غذای محلی را میبینید که در میان مردم توزیع میشود. شله مشهدی طرز پخت نسبتا دشواری دارد. به همین علت، در روزهای عادی کمتر به عنوان غذای نذری توزیع میشود. برای تهیه شله مشهدی، گوشت گوسفندی را میپزند و ریش ریش میکنند. سپس، آن را با حبوبات ترکیب میکنند و آنقدر میکوبند تا حالت کشدار پیدا کند. روی شله مشهدی قیمه ریخته میشود و به اندازهای خوشمزه است که مشهدیها و سایر مردم ایران برای چشیدن طعم آن صف میکشند.
۲۰. فسنجان رشت
مردم گیلان به ویژه شهر رشت خورش فسنجان با رب انار تازه را به عنوان یکی از اصلیترین غذاهای نذری برای محرم میپزند. این غذا با گوشت مرغ یا کوفته قلقلی در رشت بیش از سایر شهرهای ایران به عنوان غذای نذری طرفدار دارد.
۲۱. قیمه نثار قزوین
اگر در روزهای محرم و صفر به ویژه روزهای عاشورا و تاسوعا راهی شهر قزوین شوید، مردمی را میبینید که در گوشه و کنار این شهر برای چشیدن طعم قیمه نثار نذری صف کشیدهاند. این غذای محلی با ظاهری رنگین از برنج، گوشت گوسفندی یا مرغ و خلالهای بادام، پسته و پوست پرتقال درست میشود و عطر و طعم شگفتانگیزی دارد.
۲۲. انواع آبگوشت
آبگوشت ایرانی انواع مختلفی دارد و همه آنها معمولا در ظهر عاشورا به عنوان غذای نذری توزیع میشوند. آبگوشتهای سنتی، قنبید، بزباش و گوشت لوبیا از جمله غذاهایی هستند که در شهرهای مختلف به عنوان نذری توزیع میشوند. آبگوشت سنتی در شهرهایی مانند اصفهان و تهران، آبگوشت بزباش در همدان، اصفهان و تهران، آبگوشت قنبید در قم و گوشت لوبیا رایجترین انواع آبگوشت هستند که در شهرهای ایران و در ایام محرم و صفر سرو میشوند. برای طبخ این آبگوشتها معمولا از حبوبات و گوشت گوسفندی پرچرب استفاده میکنند.
۲۳. آش گندم
مردم شهر یزد در مناسبتهای مذهبی مختلف مانند عاشورا و تاسوعا آش گندم میپزند. این آش محلی از نظر ظاهری و البته مواد اولیه به حلیم گندم شباهت زیادی دارد. برای درست کردن این آش از گندم پوست کنده، گوشت و حبوباتی مانند لوبیا، نخود و ماش استفاده میکنند.
۲۴. آش بیبی سهشنبه اراک
این آش اراکی به ویژه در ایام قدیم در روزهای سهشنبه به عنوان غذای نذری توزیع میشد. به همین دلیل به آن آش بیبی سهشنبه میگویند. آش بیبی سهشنبه اراکی که معمولا در صبح روزهای عاشورا و تاسوعا یا مراسمهای عزاداری مذهبی سرو میشود را از بلغور گندم و حبوباتی مانند عدس، لوبیا و نخود درست میکنند.
۲۵. آش سبزی شیرازی
آش سبزی یکی از صبحانهای معروف شهر شیراز است و در محرم و صفر هم به عنوان صبحانه نذری توزیع میشود. این آش شیرازی کشدار از گوشت گوسفندی پخته و ریش ریش شده، حبوبات، برنج و سبزیهای تره، ترخون و مرزه درست میشود.
۲۶. شامی گیلانی
شامی گیلانی که به آن شامی رشتی هم میگویند، یکی از غذاهای نذری محرم در استان گیلان است. این غذای خوشمزه دستور پختی شبیه به کتلت گوشت دارد. برای درست کردن شامی پوک گیلانی، لپه پخته و چرخ شده را با گوشت پخته، ریش ریش و له شده ترکیب میکنند و به آن تخممرغ، سبزیجات معطر و ادویههای مختلف اضافه میکنند. در نهایت، آن را مانند کتلت سرخ میکنند و در سس گوجهفرنگی میپزند.
۲۷. تهچین گوشت گرمساری
تهچین گرمساریها از جمله غذاهای محلی استان سمنان است که در مناسبتهای مختلف طرفداران بسیاری دارند. این غذای بهشتی از پختن گوشت لابهلای برنج درست میشود. اگر در روزهای عاشورا و تاسوعا راهی شهر گرمسار یا سایر شهرهای سمنان شوید، مردمی را میبینید که برای گرفتن این غذای نذری صف کشیدهاند.
۲۸. خورش آلوترش سمنان
استان سمنان علاوه بر تهچین گرمساری یک غذای محلی دیگر به نام خورش آلوترش هم دارد. دستور پخت این غذای نذری به همان روشی است که برای پختن خورش قیمه به کار میبرند. سمنانیها در این خورشت محلی علاوه بر ترکیبات اصلی خورش لپه، آلو بخارا یا آلوی محلی هم میریزند. در سمنان خورش آلوترش به اندازه قیمه ظهر عاشورا در شهرهای دیگر شهرت دارد.
۲۹. آبگوشت مطنجنه
آبگوشت مطنجنه یا متنجنه کرمانی که به آبگوشت امام حسینی هم شهرت دارد یکی دیگر از غذاهای نذری ماه محرم است. این آبگوشت از ترکیب حبوبات، سبزیهای جعفری، شنبلیله و ترخون، سیبزمینی، به، مغز گردو، برگه زردآلو و رب گوجهفرنگی درست میشود. این غذا همانند آبگوشتهای سنتی ایرانی در ظهر روز عاشورا به یکی از غذاهای نذری پرطرفدار مردم کرمان تبدیل میشود.
انواع نذری خشک
علاوه بر غذاهای گرم و سردی که به عنوان نذری سرو میشوند، میتوان اقلام غذایی مانند حبوبات، برنج، روغن و گوشت را نیز به عنوان نذری میان مردم پخش کرد. پکهای پذیرایی شامل خرما، شیرینی، بیسکویت، نان و پنیر و سبزی و آبمیوه نیز بهترین گزینههای کم هزینه و پرطرفدار برای نذری در مناسبتهای مختلف به شمار میروند.
کلام آخر
نذری دادن و تهیه غذای نذری یکی از سنتهای قدیمی مردم ایران است. در شهرها و مناطق مختلف کشور بعد از برگزاری مراسمهای مذهبی مانند عزاداریهای روز عاشورا و تاسوعا غذاهای نذری مختلفی توزیع میکنند که هر کدام روش طبخ و ترفندهای خوشمزگی خاص خود را دارند.
سؤالات رایج
چه غذایی برای نذری مناسب هستند؟
انواع غذاهای محلی و غذاهایی مانند قیمه، قرمه سبزی، آبگوشت، انواع آش، حلوا، فرنی، شله زرد و ساندویچهای مختلف از جمله غذاهایی هستند که میتوانید به عنوان غذای نذری بپزید.
چه غذاهایی برای نذری هزینه کمتری در بر دارند؟
شله زرد، عدس پلو، انواع حلوا، حلیم، عدسی، فرنی، انواع شربت و شیربرنج.
