خاطره بیشتر ما از اولین شله زردی که خوردهایم، اغلب به دیگهای بزرگی بازمیگردد که در خانههای قدیمی در مناسبات مذهبی مختلف مثل ماه محرم و رمضان یا وقت افطار بار گذاشته میشد. کمتر کسی به یادآوری این خاطره شیرین و یک کاسه شله زرد خوشمزه نه میگوید اما آیا میدانید این دسر ایرانی از کجا آمده؟ برای تهیه این غذای مناسبتی به چه مواد اولیهای نیاز داریم؟ در ادامه، هرآنچه باید درباره طرز تهیه شله زرد مجلسی بدانید را شرح میدهیم. پس تا پایان با ما همراه شوید.
تاریخچه شله زرد
همیشه دردسرها و اتفاقات بد نتیجه بدی ندارند، حداقل درباره شله زرد میتوان این نکته را تأیید کرد. این دسر زرد جذاب که به یکی از پرطرفدارترین غذاهای سنتی و قدیمی ایرانی تبدیل شده، حاصل دردسری است که برای آشپز ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان در زمان فتحعلی شاه قاجار پیش آمد.
او روزی هنگام پخت غذای اهالی خانه متوجه میشود که برنج وارفته اما خونسردی خود را حفظ میکند و مقداری از چاشنیهایی که در اطراف خود میبیند را به برنج اضافه میکند. خوشبختانه آن روز در آشپزخانه آشپزباشی زعفران، گلاب و شکر دم دست بود. بنابراین، این چاشنیها را به برنج اضافه میکند تا نتیجه همه را حیرتزده کند. از آنجایی که دستورپخت این دسر خوشعطر و طعم در آشپزخانه ابراهیم خان ابداع شده، تا مدتها به آن شله ابراهیم خانی میگفتند.
ابراهیم خان که پس از دوران آقامحمد خان به حکومت کرمان رسیده بود، سعی میکند تا ویرانیهای حاصل از آن دوران را آباد سازد و به مردم کرمان امکانات مناسب مثل خوراک خوب بدهد. شله زرد هم جزو غذاهایی بود که بیشتر در ایام محرم و صفر از سوی ابراهیم خان بین مردم کرمان توزیع میشد. این رسم ابراهیم خان بعدها از کرمان به سایر شهرهای ایران رسید تا امروزه در هر مناسبت مذهبی شاهد پخت شله زرد نذری باشیم. کسی چه میداند؟ شاید اگر آن روز آشپزباشی سربههوا نبود، امروز این دسر خوشمزه را نداشتیم.
طرز تهیه شله زرد نذری
طرز پخت شله زرد در همه جای ایران تقریبا به همان ترتیبی است که آشپز ظهیرالدوله برای اولین بار ابداع کرد. دستور شله زرد برای هر تعداد مهمانی که داشته باشید، یکی است و تنها تفاوت آن در اندازه مواد اولیه این دسر ایرانی است. در ادامه، مواد لازم جهت تهیه شله زرد نذری برای ۲۰، ۳۰ و ۵۰ نفر و طرز تهیه شله زرد برای ۳۰ نفر، ۲۰ یا ۵۰ نفر را میخوانید.
مواد لازم برای تهیه شله زرد نذری ۲۰ نفر
|
برنج نیمدانه یا شکسته |
۸۰۰ گرم |
|
زعفران دمکرده غلیظ |
۱ لیوان |
|
شکر |
ا کیلو و ۶۰۰ گرم |
|
گلاب |
۲ لیوان |
|
خلال بادام |
۱ لیوان |
|
پودر هل مخصوص شیرینیپزی |
۱ قاشق چایخوری |
|
کره |
۶۰ گرم |
|
پودر دارچین و خلال پسته |
برای تزیین به میزان کافی |
مواد لازم برای تهیه شله زرد برای ۳۰ نفر
|
برنج نیمدانه یا شکسته |
۱ کیلو و ۲۰۰ گرم |
|
زعفران دمکرده غلیظ |
۱.۵ لیوان |
|
شکر |
۲ کیلو و ۴۰۰ گرم |
|
گلاب |
۴.۵ لیوان |
|
خلال بادام |
۱.۵ لیوان |
|
پودر هل مخصوص شیرینیپزی |
۱.۵ قاشق چایخوری |
|
کره |
۹۰ گرم |
|
پودر دارچین و خلال پسته |
برای تزیین به میزان کافی |
مواد لازم برای تهیه شله زرد نذری برای ۵۰ نفر
|
برنج نیمدانه یا شکسته |
۲ کیلوگرم |
|
زعفران دمکرده غلیظ |
۲ لیوان |
|
شکر |
۴ کیلوگرم |
|
گلاب |
۶ لیوان |
|
خلال بادام |
۲.۵ لیوان |
|
پودر هل مخصوص شیرینیپزی |
۲ قاشق چایخوری |
|
کره |
۱۵۰ گرم |
|
پودر دارچین و خلال پسته |
برای تزیین به میزان کافی |
مراحل پخت شله زرد نذری
طرز تهیه شله زرد برای ۲۰ نفر با طبخ این دسر زعفرانی برای تعداد کمتر تفاوتی ندارد. تنها تفاوت مهم در مواد اولیه است که بیشتر میشوند. بنابراین، اگر قبلا شله زرد برای تعداد افراد کمتری پختهاید، لازم نیست نگران باشید. تنها کاری که باید بکنید این است که دستور پختی که توضیح میدهیم را مرحله به مرحله اجرا کنید.
مرحله اول: آماده کردن و پختن برنج
برای طبخ شله زرد باید سراغ برنج نیمدانه معطر بروید که هم عطر خوبی دارد و هم زودتر پخته میشود. برنج را از شب قبل در ظرف آبی بگذارید تا برای پختن شله زرد آماده شود. اگر میخواهید دسر زعفرانی شما عطر بهتری داشته باشد، میتوانید به آب برنج کمی گلاب اضافه کنید.
برنجی که به این ترتیب آماده کردهاید را در قابلمهای بزرگ بریزید و به آن دو برابر اندازه برنج، آب سرد بیفزایید. حالا صبر کنید تا برنج به اندازهای که به اصطلاح شفته میشود روی حرارت بماند.
مرحله دوم: اضافه کردن زعفران
در این مرحله، باید زعفران را دم کنید. برای این کار هم میتوانید به روش سنتی از آب جوش استفاده کنید و هم میتوانید با چند تکه یخ عصاره زعفران آماده کنید. برای دم کردن زعفران به روش سنتی کافیست که به زعفران سابیدهشده مقداری آب جوش اضافه کنید. به جای این کار میتوانید زعفران را به همراه مقداری یخ در ظرفی بگذارید تا یخ در دمای محیط آب شود.
پس از اینکه برنج کمی پخته شد، به آن مقداری از عصاره زعفران اضافه کنید.
مرحله سوم: اضافه کردن چاشنیها
صبر کنید تا برنج کاملا بپزد. سپس، شکر، کره و مقداری نبات به آن اضافه کنید. در این مرحله باید شله زرد را به طور مداوم هم بزنید تا ته نگیرد. زمانی که شله زرد به اندازه دلخواهتان غلیظ شد، هل را به روش بنماری دم کنید و به قابلمه بیافزایید. حالا در قابلمه را ببندید و اجازه بدهید تا شله زرد به مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت اندک جابیفتد.
مرحله آخر
پس از ۳۰ دقیقه میتوانید باقیمانده عصاره زعفران را به همراه گلاب به شله زرد اضافه کنید. وقتی آب شله زرد کاملا تبخیر شد، شعله گاز را خاموش کنید و اجازه بدهید تا کمکم سرد و آماده سرو شود. این دسر زعفرانی را میتوانید با پودر دارچین، خلال بادام یا پسته و غنچه گل محمدی تزیین کنید.
طرز تهیه شله زرد قالبی
شله زرد قالبی که معمولا در مهمانیها و مجالس رسمی سرو میشود، کمی به ژله شباهت دارد. البته، این شباهت هم چندان بیدلیل نیست. برای تهیه شله زرد قالبی مثل ژله از پودر ژلاتین استفاده میشود. در ادامه، مواد لازم و طرز تهیه شله زرد برای ۴ نفر را میخوانید.
مواد لازم برای تهیه شله زرد قالبی برای ۴ نفر
|
برنج نیمدانه یا شکسته |
۱۶۰ گرم |
|
زعفران دمکرده غلیظ |
یکپنجم لیوان |
|
شکر |
۳۲۰ گرم |
|
گلاب |
یکدوم لیوان |
|
خلال بادام |
یکپنجم لیوان |
|
پودر هل مخصوص شیرینیپزی |
یکپنجم قاشق چایخوری |
|
کره |
۱۲ گرم |
|
پودر ژلاتین |
۱ قاشق غذاخوری |
|
پودر دارچین و خلال پسته |
برای تزیین به میزان کافی |
طرز تهیه شله زرد ژله ای
روش طبخ شله زرد قالبی با طرز تهیه شله زرد ساده در مراحل اولیه تفاوتی ندارد. شله زرد را باید به روش شله زرد ساده بپزید. در مرحله آخر، پس از اضافه کردن چاشنیها به شله زرد، پودر ژلاتین را در آب سرد حل کنید و به روش بن ماری روی بخار آب آماده کنید. سپس، آن را به قابلمه شله زرد بیفزایید. حالا اجازه بدهید که شله زرد روی حرارت ملایم برای حدود نیم ساعت دم بکشد. در نهایت، آن را داخل قالب ژله بریزید و درون یخچال بگذارید تا این شله زرد مجلسی آماده شود.
دلیل اصلی شلی و آب انداختن شله زرد
دانستن زمان درست اضافه کردن شکر به شله زرد یکی از فوت و فنهای مهم طبخ این دسر ایرانی است. شما باید صبر کنید تا برنج خوب نرم شود. سپس، شکر را به آن اضافه کنید. در غیر این صورت، در نهایت، شله زرد شما اصطلاحاً آب میندازد.
میزان شکر برای شله زرد
یکی از مهمترین نکات برای پخت شله زرد توجه به اندازه شکر آن است. میزان شکر در این دسر ایرانی نباید بسیار زیاد یا بسیار کم باشد. برای پختن این دسر نذری باید به ازای هر پیمانه برنج از دو پیمانه شکر استفاده کنید.
مقدار زعفران برای شله زرد
یکی از اصلیترین مواد لازم برای شله زرد زعفران است. زعفران دمکرده به خوشرنگ شدن شله زرد کمک میکند. به همین دلیل، میتوانید از آن به اندازه دلخواه خود استفاده کنید. البته، به ازای هر کیلوگرم برنج، یک گرم زعفران کافی خواهد بود.
مدت زمان پخت شله زرد
یکی از مهمترین نکات برای درست کردن شله زرد توجه به زمان پخت آن است. مدت زمان پخت این دسر به نوع برنجی که به کار میبرید، بستگی دارد. بااینحال، به طور کلی، باید برنج کاملاً نرم، مغزپخت و شکفته شود.
تزیین شله زرد نذری
شله زرد نوعی غذای نذری محسوب میشود که به عنوان دسری برای غذای افطاری یا در مناسبتهایی مثل محرم و صفر سرو میکنند. بنابراین، طرز پختن شله زرد یکی از نکاتی است که باید بدانید اما اگر قصد طبخ شله زرد نذری را دارید، باید به تزیین آن توجه داشته باشید. برای تزیین شله زرد نذری میتوانید از خلال پسته، خلال بادام، پودر نارگیل، پودر دارچین و غنچه گل محمدی استفاده کنید.
خواص شله زرد
دسر شله زرد که معمولاً در کنار غذاهای نذری یا به صورت جداگانه سرو میشود، خواص مختلفی دارد. این دسر سنتی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کبد و مغز کمک میکند و در طب سنتی به عنوان یکی از دسرهای مفید برای سلامت زنان باردار یا مادران در دوران شیردهی به شمار میرود. شله زرد با ویتامینهای آ، ث، دی، ویتامینهای گروه ب، کربوهیدرات، فیبر، کلسیم، منیزیم و خواص آنتیاکسیدانی که دارد، یکی از بهترین دسرها برای سلامت بدن و شادابی افراد محسوب میشود.
نکات طرز تهیه شله زرد
- اگر پیش از اینکه برنج پخته شود، آب آن تمام شد، میتوانید به آن مقداری آب گرم اضافه کنید تا برنج به اندازه کافی بپزد.
- بعضی از آشپزها به همراه چاشنیها کمی خلال بادام نیز اضافه میکنند. این کار باعث میشود که شله زرد طعم جذابتری بگیرد.
- برای اینکه شله زرد خوشرنگتر شود، میتوانید علاوه بر عصاره زعفران، اندکی زعفران خشک نیز به آن اضافه کنید.
- برای گرفتن تلخی بادام، آن را از شب قبل به ظرفی حاوی گلاب یا شکر و آب اضافه کنید تا خیس بخورد و طعم بهتری بگیرد.
- شله زرد به صورت گرم و سرد، هر دو سرو میشود اما طعم شله زرد به صورت گرم خاطرهانگیز است.
- اگر میخواهید شله زرد شما خوشرنگتر شد، میتوانید عصاره زعفران را موقع خیساندن برنج به آن اضافه کنید. به این ترتیب، برنج کاملا به رنگ زعفران در میآید.
کلام پایانی
شله زرد مجلسی جزو آن دسته دسرهای ایرانی است که زینتبخش هر مراسم و مهمانی میشود. برای چشیدن طعم این دسر جذاب زعفرانی هم میتوانید خودتان آن را بپزید و هم میتوانید سراغ آن را از مامانپز بگیرید. این دسر خوشمزه ایرانی در مامانپز با دستپخت مامان هدا قابل سفارش است.
سؤالات رایج درباره فوت و فنهای پخت شله زرد
خواص شله زرد چیست؟
این دسر خوشمزه یک میان وعده مقوی و انرژیبخش است. شله زرد، این دسر شیرین راحت هضم میشود و به تقویت عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند.
کالری شله زرد چقدر است؟
هر قاشق غذاخوری از شله زرد نذری حدود ۴۹ کالری دارد.
اگر شله زرد زیاد شیرین شد چکار کنیم؟
برای کم کردن شیرینی این دسر میتوانید به آن کمی برنج شفته شده اضافه کنید. افزودن مقداری آب و خارج کردن آب شیرین شده از قابلمه شله زرد هم به کاهش فوری شیرینی این دسر ایرانی کمک میکند.
شله زرد سفت شده چیکار کنم؟
در صورتی که این دسر سفت شد، به آن مقداری آب جوش اضافه کنید و اجازه بدهید تا برای چند دقیقه شله زرد قل بزند.
جایگزین زعفران در شله زرد چیست؟
گلرنگ گیاهی با عطر و طعمی شبیه به زعفران است. اگر زعفران در دسترستان نیست میتوانید از این گیاه دارویی استفاده کنید.
جایگزین کره در شله زرد چیست؟
به جای کره میتوانید از روغن حیوانی هم استفاده کنید.
جایگزین گلاب در شله زرد چیست؟
به جای گلاب میتوانید از عرق هل به میزان کمتر استفاده کنید. همچنین، میتوانید گل محمدی خشک شده را دم کنید و عصاره آن را جایگزین گلاب کنید.
برای صد نفر شله زرد چند کیلو برنج لازم است؟
جهت طبخ یک شله زرد حرفه ای برای ۱۰۰ نفر به ۴ کیلوگرم برنج نیمدانه اعلا نیاز دارید.
شله زرد چند ساعته آماده میشه؟
این پودینگ ایرانی برای پخته شدن به حدود ۳ ساعت زمان نیاز دارد.
برای تزیین شله زرد از چه چیزی استفاده کنیم؟
شله زرد را هم میتوانید مانند سایر دسرهای سنتی ایرانی با پودر دارچین، خلال بادام، خلال پسته و غنچههای گل محمدی تزیین کنید.
شله زرد برای ۲۰ نفر چقدر برنج لازم است؟
حدود ۱ کیلوگرم.
برنج شله زرد چقدر باید خیس بخورد؟
حدود ۲۴ ساعت.
برای بیست نفر شله زرد چند پیمانه برنج لازم است؟
۲.۵ پیمانه.
