شب چله یا یلدا یک شب زمستانی سرد است که طولانی بودن آن از گذشته تاکنون در ایران جشن گرفته میشود. در این شب سرد زمستانی خانوادهها و دوستان دور هم جمع میشوند و چندین مدل غذا و خوراکی برای شام میخورند. اگر هر سال به دنبال لیست غذاهای شب یلدا هستید، خواندن این مقاله از مامانپز میتواند شروعی برای تهیه فهرست غذاهای مورد نظر شما باشد. در ادامه، انواع غذاهای شب چله در شهرهای مختلف را معرفی میکنیم.
غذای نونی برای شب یلدا
در مهمانیها و دورهمیهای شب چله معمولاً از انواع خوراکی شب یلدا استفاده میشود که سادهتر خورده میشوند و غذاهای نونی و خوراکها بیش از همه طرفدار دارند. اگر به این فکر میکنید که چه خوراکهایی برای شب چله مناسبتر هستند و برای این شب چه غذاهای نونی بپزید، میتوانید از غذاهایی که در ادامه معرفی شده، شروع کنید و الهام بگیرید.
کوفته انار
به کسانی که میخواهند یک غذای شب چله خوشمزه با محصولات کشاورزی این فصل از سال بپزند، کوفته انار و گردوی شمالی را پیشنهاد میدهیم. این کوفته خوشمزه نوعی غذا با گوشت چرخکرده است که مایه آن از ترکیب این گوشت با پیاز رنده شده، زرده تخم مرغ، مغز گردوی آسیاب شده، نعنا و جعفری خشک شده، آرد سوخاری، نمک، فلفل، پودر دارچین و زردچوبه درست میشود. شما باید از این مایه کوفته قلقلیهایی درست و سرخ کنید. سپس، آنها را به سسی که از ترکیب پیاز داغ، رب انار، رب گوجه فرنگی، مغز گردوی آسیاب شده، نمک و ادویهها درست شده، بریزید تا با حرارت ملایم بپزد.
آش دوغ
این آش یکی از انواع آشهای خوشمزه ایرانی است که به مواد اولیه نسبتاً سادهای نیاز دارد. برای پخت این آش باید نخود و برنج نیمدانه را بپزید و به آن سبزی آش اضافه کنید. بعد از اینکه سبزی پخته شد هم نوبت به دوغ محلی میرسد. دوغ محلی یا دوغ بدون گاز را کم کم به قابلمه آش اضافه کنید و در نهایت، اجازه بدهید تا آش خوب جا بیفتد.
انواع دلمه
دلمههای فلفل و بادمجان یا دلمه برگ مو نیز غذاهایی هستند که میتوانند خوراک خوشمزه شب یلدای شما باشند. برای طبخ مایه داخل این دلمهها باید گوشت چرخکرده را همراه با پیاز، لپه نیمپز و برنج نیمپز و آبکشی شده تفت دهید و به آن سبزی دلمه بیفزایید. اضافه کردن کشمش و زرشک هم به این مایه طعمی بهشتی میبخشد. مایه دلمه که آماده شد آن را داخل فلفل دلمهای یا بادمجان که شکم آن خالی شده یا لابهلای برگ مو بریزید. دلمههای آماده شده را درون قابلمه با سس مخصوص بگذارید. اگر دلمه فلفل و بادمجان میپزید این سس از پیاز داغ، رب گوجه فرنگی و مقداری آب درست میشود. سس دلمه برگ مو نیز معمولاً سرکه و شیره انگور است. دلمههایی که پخته شدند را در کنار سایر غذاهای شب یلدا بگذارید.
آش جو
برای طبخ این آش زمستانی که اغلب روی سفره شب چله گذاشته میشود، باید نخود و لوبیای خیس خورده را بپزید و به آن برنج و جوی خیس خورده اضافه کنید. بعد از پخت حبوبات، جو و برنج عدس را به قابلمه آش اضافه کنید. بعد از نیم ساعت نوبت به سیر داغ و پیاز داغ میرسد و در ادامه باید سبزی آش خرد شده را درون قابلمه بریزید. در آخر، مقداری کشک و نعنا داغ هم درون قابلمه ریخته و صبر کنید تا آش جو خوب لعاب بیندازد و جا بیفتد.
آش شولی
مردم یزد یک آش خوشمزه و معروف به نام آش شولی دارند که آن را در مناسبتهای خاصی مثل شب یلدا میخورند. این آش با چغندر یا لبو پخته میشود. یزدیها ابتدا چغندر را با آب میپزند و به آن عدس اضافه میکنند. پس از پخته شدن عدس نیز سبزی آش را درون قابلمه میریزند. وقتی سبزی تغییر رنگ داد، به آن مقداری پیاز داغ و نعنا داغ میفزایند. برای لعاب بیشتر آش هم مقداری آرد حل شده در آب به قابلمه اضافه میکنند. در آخر هم سرکه به عنوان چاشنی آش شولی اضافه میشود.
غذای شب یلدا در کرمانشاه
رسم غذای شب یلدا در همه شهرهای ایران برگزار میشود. کرمانشاه هم یکی از آن شهرها است. کرمانشاهیها در این جشن ایرانی غذاهای مختلفی میخورند که از میان آنها سه غذا بیش از همه شهرت یافتهاند.
خورشت کدو حلوایی
برای طبخ این غذای پاییزی مناسب شب یلدا باید ابتدا گوشت خورشتی را همراه با پیاز تفت دهید و صبر کنید تا گوشت مغزپخت شود. سپس، کدو حلوایی را خرد میکنیم و تفت میدهیم و همراه با رب گوجه فرنگی، آلو بخارا، نمک، زردچوبه، فلفل، پودر هل و کمی آبلیمو داخل قابلمه میریزیم و صبر میکنیم تا خورشت کدو حلوایی با حرارت ملایم بپزد و خوب روغن بیندازد.
خورشت خلال کرمانشاهی
برای پخت این خورشت مشهور کرمانشاهی باید گوشت را با پیاز تفت دهید و به آن زردچوبه و رب گوجه فرنگی بیفزایید. بعد از آن هم نوبت به خلال بادامی میرسد که قبلاً خیس خورده است. در ادامه، اجازه بدهید تا گوشت و خلال بادام با حرارت ملایم خوب بپزند. سپس، زرشک که همراه با کره تفت داده شده را به آنها اضافه کنید. بعد از اینکه خورشت کاملاً جا افتاد، آن را همراه با پلوی زعفرانی در شب یلدا سرو کنید.
دنده کباب
برای پختن این کباب لذیذ به دنده گوسفند نیاز دارید. دندههای گوسفند را باید بشویید و به مدت یک ساعت درون ظرفی پر از یخ بگذارید. پس از آبکشی کردن دندهها آنها را به مایهای درست شده از سیر، پیاز، ماست چکیده، نمک، فلفل و برگ بو آغشته کنید. صبر کنید تا برای حدود پنج ساعت دندهها در این مایه خوب مزهدار شوند. سپس، آنها را در فر یا روی منقل کباب کنید.
غذای شب یلدا اصفهانی
مردم اصفهان نیز از دیرباز غذاها و خوراکیهای خوشمزهای را در جشن شب یلدا میخوردند. آنها علاوه بر تنقلات شب یلدا غذاهایی میخورند که پنج مدل از آنها بیش از همه محبوبیت دارند.
آش کدو حلوایی
آش کدو حلوایی را هم گیلانیها و هم مردم اصفهان به عنوان غذای سنتی خود میپزند. البته، آش گیلانیها حبوبات ندارد و فقط از کدو حلوایی، برنج و مغز گردو درست میشود. در مقابل، اصفهانیها برای پخت آش کدو حلوایی پیاز و کدو حلوایی را تفت میدهند و به آن نخود، ماش، لوبیا چیتی، لوبیا سفید و بلغور گندم همراه با آب اضافه میکنند. بعد از پخته شدن این مواد نیز به آن سبزی آش و نمک میفزایند. وقتی آش خوب جا افتاد، آن را با پیاز داغ تزیین میکنند و روی سفره شب چله میگذارند.
آش اوماج چغندر اصفهانی
آش اوماج چغندر یکی از سادهترین آشهایی است که میتواند محفل شب یلدای شما را گرمتر کند. برای طبخ این آش باید چغندر را با آب بپزید و به آن آرد حل شده در آب بیفزایید. بعد از پخته شدن آش هم موقع سرو روی آن مقداری سرکه بریزید.
کله جوش
کال جوش همیشه به عنوان یک غذای سنتی روی سفرههای مناسبتی اصفهانیها است و سفره شب چله نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای تهیه این خوراک اصفهانی باید پیاز را همراه با نمک و زردچوبه تفت دهید و به آن مغز گردو و نعنا اضافه کنید. در ادامه، چند لیوان آب به قابلمه بیفزایید. وقتی هم که آب به جوش آمد، کشک رقیق شده را به آن اضافه کنید. بعد از روغن انداختن کال جوش آن را به عنوان غذا یا پیش غذا روی سفره شب یلدا بگذارید.
کوفته اصفهانی
پیاز را همراه با روغن تفت دهید و به آن کمی سبزی پلویی معطر اضافه کنید. بعد از تغییر رنگ سبزیها به قابلمه کمی آب اضافه کنید. وقتی آب به نقطه جوش رسید، از مایه کوفته که از برنج، گوشت چرخکرده، سبزی معطر، نمک و فلفل درست شده، کوفتههایی درست کنید و در قابلمه بچینید. درب قابلمه را ببندید و اجازه بدهید تا کوفته خوب بپزد.
چرب و شیرین
این غذا غذای محلی مردم شهررضا از استان اصفهان است. مردم این شهر آرد را کمی تفت میدهند تا بوی خامی آن از بین برود. سپس، به آن ادویه معطر و پودر دارچین اضافه میکنند. بعد از ترکیب شدن این مواد هم کره و پودر نارگیل را همراه با زعفران دمکرده و شکر اضافه میکنند. بعد از چند دقیقه مقداری آب به آن اضافه میکنند و اجازه میدهند تا مایهای غلیظ درست شود. به این مایه تخم مرغ اضافه میکنند و سریع هم میزنند تا تخم مرغ در تمام بخشهای قابلمه پخش شود. وقتی تخم مرغ پخته شد، چرب و شیرین آماده است. این غذا را در شب یلدا همراه با نان میخورند.
غذای شب یلدا در شیراز
در شهر شیراز هم غذاهای محلی خاصی به عنوان شام شب یلدا پخته و خورده میشوند که کلم پلو، دمپختک و آش انار مشهورترین آنها هستند.
کلم پلو
کلم پلوی شیرازی غذایی محلی است که مردم دیار بهارنارنجها آن را در مناسبتی از جمله یلدا میخورند. برای طبخ این غذای خوشمزه باید پیاز را با کلم خرد شده و سبزی کلم پلو تفت دهید و به آن نمک و فلفل بیفزایید. مایه به دست آمده را لابهلای برنج آبکشی شده بگذارید و کلم پلو را دم کنید. در نهایت نیز آن را با کوفته قلقلیهای سرخ شده تزیین کرده و سر سفره شب یلدا بگذارید.
قنبر پلو
برای طبخ این غذای شیرازی پیاز را تفت میدهند و به آن کشمش و مغز گردو میفزایند. پس از چند دقیقه هم رب انار را به آن اضافه میکنند. وقتی سس آماده شد، کوفته قلقلیهایی که قبلاً سرخ شده را به آن اضافه میکنند. این مایه را لابهلای برنج آبکشی شده میگذارند و اجازه میدهند تا قنبر پلو دم بکشد.
آش انار
این غذای سنتی شب یلدا که شیرازیها مبدع آن بودهاند، دستور پخت سادهای دارد. شما باید پیاز را تفت دهید و به آن زردچوبه بیفزایید. وقتی پیاز طلایی رنگ شد، لپه و برنج که قبلاً خیساندهاید را همراه با عصاره گوشت درون قابلمه بریزید. وقتی برنج و لپه در آب گوشت پخته شدند، سبزی آش را اضافه کنید. پس از پخته شدن سبزی هم باید آب انار و رب انار اضافه شوند. در نهایت، پس از جا افتادن آش، به آن کوفته قلقلیهایی که قبلاً سرخ کردهاید را اضافه کنید. بعد از چند دقیقه، آش انار آماده است.
انار پلو
انار پلو هم یک غذای محلی از دیار بهارنارنجها است که در شب یلدا خورده میشود. برای پخت این غذا باید برنج را به صورت آبکش دم کنید. در فاصله پخته شدن برنج هم پیاز نگینی خرد شده را با گوشت مرغ که قبلاً پخته و ریش ریش کردهاید و دانههای انار، رب انار و زعفران دمکرده تفت دهید. بعد از اینکه این مواد خوب با هم ترکیب شدند، خلال پسته و بادام را به آن اضافه کنید و تفت دهید. مایه به دست آمده را با مقداری پلوی زعفرانی ترکیب کنید. این ترکیب برای تزیین انار پلوی شام یلدا به کار میرود.
غذای شب یلدا تهران
مردم پایتختنشین از دیرباز مانند مردم سایر شهرها غذاهای محلی خود را برای شب یلدا داشتهاند. بنابراین، اگر به فکر تهیه غذای یلدایی مردم تهران هستید، میتوانید یکی از این غذاها را امتحان کنید.
رشته پلو
غذای مخصوص شب یلدا در تهران رشته پلو است. این غذا در مناسبتهای دیگری مانند شب عید نوروز یا چهارشنبه سوری هم خورده میشود. برای طبخ این غذا باید رشته پلویی و برنج نیمپز و آبکشی شده را با یکدیگر ترکیب کنید و درون قابلمه بریزید تا دم بکشد. سپس، آن را با کوفته قلقلیهایی که قبلاً سرخ کردهاید، تزیین کنید تا آماده سرو در مهمانی شب یلدا شود.
آش شله قلمکار
این آش خوشمزه که برخی ابداع آن را به مردم اصفهان نسبت میدهند، یکی دیگر از آشهای مخصوص شب یلدا است. برای طبخ آش شله قلمکار باید بلغور گندم، نخود و لوبیا را با آب بپزید و به آن برنج نیمدانه و عدس اضافه کنید. وقتی عدس و برنج کاملاً پختند، سبزی آش را به آن بیفزایید. بعد از پخته شدن سبزی هم گوشت گوسفند که قبلاً همراه با پیاز پخته و ریش ریش شده، به آن اضافه کنید. پیاز داغ، نمک، زردچوبه و فلفل را هم به آن اضافه کنید و اجازه بدهید تا آش با حرارت ملایم کاملاً غلیظ شود.
آش رشته
این آش خوشمزه تقریباً در هر مناسبتی خورده میشود و شام شب چله نیز یکی از این مناسبتها است. نخود، لوبیا و عدس را بپزید و به آن سبزی آش را اضافه کنید. بعد از اینکه سبزی آش تغییر رنگ داد، رشته آشی را درون قابلمه بریزید. در نهایت، طعم آش را بچشید و به میزان لازم نمک اضافه کنید. بعد از جا افتادن آش رشته آن را با نعنا داغ و پیاز داغ تریین کنید و روی سفره شب یلدا بگذارید.
غذای شب یلدا در مشهد
مشهدیها غذاهای فوقالعاده خوشمزهای برای مناسبتهای مختلف از جمله شب چله دارند. شما هم اگر به فکر تهیه غذای متفاوت برای این شب هستید، میتوانید یکی از غذاهای مردم خراسان را بپزید.
شله مشهدی
اگر از اهالی مشهد نام غذای محبوبشان را بپرسید، بدون شک یکی از نامهایی که به آن اشاره میکنند، شله مشهدی است. شله مشهدی در مناسبتهای مذهبی یا جشنهای ایرانی به عنوان غذای مخصوص سرو میشود. این غذای خوشمزه از ترکیب کردن و پختن برنج، گوشت، پیاز، بلغور گندم، نخود، ماش و لوبیا درست میشود. البته، شما باید ترفندهای خوشمزگی این غذای محلی را بدانید تا بتوانید مهمان مشهدی شب یلدای خود را به وجد آورید.
آش لخشک
این آش پاییزی مردم مشهد با اسفناج و رشتههای مخصوصی به نام رشته لخشک درست میشود. برای طبخ این آش باید پیاز و سیر را تفت دهید و به آن زردچوبه و فلفل اضافه کنید. بعد از طلایی شدن سیر و پیاز هم نوبت به عدس میرسد. عدس و آب را به قابلمه اضافه کرده و صبر کنید تا عدس نیمپز شود. سپس، رشته لخشک را به آن اضافه کنید. بعد از ده دقیقه، اسفناج ساطوری شده را به آش بیفزایید. وقتی محتویات آش کاملاً پخته شدند، کشک رقیق شده را به آن اضافه کنید و صبر کنید آش خوب جا بیفتد.
دیگچه
دیگچه نوعی دسر و شیرینی شب یلدا است که اهالی خراسان آن را میپزند. برای پختن دیگچه باید برنج نیمدانه را همراه با آب و شیر بپزید. وقتی برنج شکفته شد، به آن شکر اضافه کنید. صبر کنید تا برنج خوب لعاب بیندازد. سپس، به آن مقداری خامه اضافه کنید. بعد از ترکیب شدن خامه با برنج هم نوبت به زعفران دمکرده و پودر هل میرسد. اجازه بدهید تا دیگچه کمی دم بکشد. در نهایت، به آن کمی کره و گلاب اضافه کنید. بعد از چند دقیقه دیگچه آماده سرو برای شب یلدا میشود.
غذای شب یلدا در تبریز
آذری زبانها برای مناسبتهای خاصی مانند شب چله مراسمها و غذاهای خاص خود را دارند. در تبریز هم غذاهای مختلفی به عنوان شام شب چله سرو میشوند که کوفته تبریزی و آش خشیل از همه آنها معروفتر هستند.
کوفته تبریزی
کوفته تبریزی با عطری مدهوشکننده، در شب یلدا سرو میشود. برای طبخ این کوفته محلی باید گوشت چرخکرده را با پیاز، سبزی کوفته، برنج و لپه نیمپز و ادویههای معطر خوب ورز دهید و آن را به کوفتههای بزرگی تبدیل کنید. لابهلای کوفتهها هم تخممرغ آبپز، آلو بخارا و مغز گردو بگذارید. این کوفتهها را در قابلمهای حاوی پیاز و رب گوجه فرنگی تفت داده شده بریزید تا با حرارت ملایم بپزند.
آش خشیل
برای طبخ این آش محلی مردم آذری زبان باید بلغور گندم را خوب بپزید و به آن ترکیبی از آرد، شیر و آب بیفزایید. وقتی این آش به غلظت لازم برای سرو یک حلیم رسید، میتوانید آن را روی سفره شام یلدا بگذارید.
غذاهای گیلان برای شب یلدا
مردم همه شهرهای ایران غذاهای محلی خاص خود را برای شب چله دارند اما شاید هیچ استانی به اندازه استان گیلان غذای شب یلدایی نداشته باشد. غذاهای شمالی برای شب چله معمولاً با انار، رب انار، مغز گردو و سبزیجات محلی تازه پخته میشوند. مردم این خطه سرسبز غذاهای خوشمزهای دارند که در میان همه ایرانیان به محبوبیت رسیدهاند.
خورشت ترش تره
برای پخت این خورشت سبزی خاصی به نام سبزی ترش تره را با برنج نیمدانه و آب میپزند. بعد از له شدن برنج به آن نمک، زردچوبه و فلفل اضافه میکنند. در آخر هم چند قطر آبغوره اضافه میشود. این ترکیب را باید با گوشتکوب خوب بکوبید. سپس، همراه با کره و سیر تازه تفت دهید. وقتی سبزی و سیر سرخ شد، تخم مرغ را به آن بیفزایید و اجازه بدهید ترش تره خوب غلیظ شود.
سبزی پلو با ماهی
گیلانیها همیشه سبزی پلو با ماهی را در مناسبتهای مختلف از جمله شب یلدا و عید نوروز میل میکنند. البته، امروزه این غذا به یکی از غذاهای ملی ایرانی در مناسبتهای خاص تبدیل شده است. برای طبخ این غذا باید ابتدا ماهی را خوب مزهدار کنید و به یکی از روشهای دلخواه خود کباب یا سرخ کنید. سپس، آن را در کنار سبزی پلویی که با سبزیجات پلویی و برنج دم کشیده، سرو کنید. مردم گیلانی اغلب برای خوردن سبزی پلو با ماهی در مناسبتهای خاص از ماهی دودی استفاده میکنند.
اناربیج
برای طبخ این غذای شب یلدا باید پیاز نگینی شده را تفت دهید و به آن مغز گردوی خرد شده اضافه کنید. سپس، به آن رب انار و بعد از آن، چند لیوان آب بیفزایید. اجازه بدهید تا مغزگردو پخته شود. در نهایت، سبزیجات معطر شمالی که سرخ شدهاند را به آن اضافه کنید. بعد از جا افتادن خورشت هم کوفته قلقلیهای سرخ شده را به آن اضافه کنید تا آماده سرو در شب چله شود.
آوکونوس
این نام عجیب و غریب نام خوراکی مشهور مردم گیلان در شب یلدا است. گیلانیها ازگیل نرسیده را میشویند و اجازه میدهند تا کاملاً آب آن گرفته شود. سپس، آن را همراه با آب و نمک درون شیشه میریزند. درب شیشه محکم بسته میشود و شیشه در گوشه آشپزخانه گذاشته میشود تا برای دو هفته یا یک ماه بعد آوکونوس آماده شود. آوکونوس را همراه با گلپر در شب چله میخورند.
مرغ ترش
سیر را با روغن تفت دهید و به آن نمک و زردچوبه اضافه کنید. سبزیجات معطر شمالی خرد شده را هم در مرحله بعدی به آن بیفزایید. بعد از اینکه سبزی سرخ شد، به آن مغز گردوی خرد شده و رب انار اضافه کنید. پس از چند دقیقه چند لیوان آب به قابلمه بیفزایید. وقتی خورشت جا افتاد، تکههای مرغ که قبلاً مزهدار و سرخ کردهاید، به آن اضافه کنید. مرغ ترش غذای سنتی مردم گیلان در مناسبتهای مختلف مانند شب یلدا است.
خورشت فسنجان
این غذای شب یلدا که حالا بیشتر مردم ایران آن را میشناسند، برای اولین بار در گیلان پخته شد. گیلانیها برای طبخ این غذا از گوشت مرغ یا اردک استفاده میکنند. این گوشت را باید مزهدار و سرخ کنید و به قابلمهای که در آن پیاز و مغز گردوی تفت داده شده با رب انار ترکیب شده، بیفزایید. بعد از جا افتادن فسنجان هم میتوانید آن را همراه با پلوی زعفرانی روی سفره شب یلدا بگذارید.
حلوا آغوز
این حلوا نوعی حلوای زمستانی است که با آرد برنج، شیره خرمالو، مغز گردو و شکر درست میشود. شما باید ابتدا آردی که از برنج نیمدانه درست کردهاید را با مغز گردو تفت دهید. سپس، به آن شیره خرمالو اضافه کنید. در مرحله بعدی نیز به آن ترکیب آب و شکر را بیفزایید. در نهایت، آن را در تابه خوب تفت دهید تا به شکل حلوا در بیاید.
کلام آخر
برای اینکه شب یلدا شبی به یاد ماندنی شود، باید آن را در کنار خانواده و دوستان بگذرانید. در این مهمانی و دورهمی هم غذاها و خوراکیهایی سرو کنید که مخصوص شب یلدا هستند. اگر هنوز نمیدانید برای شب یلدا چه بپزید، فهرست غذای شب یلدا که در این مقاله معرفی کردیم، میتواند نقطه شروع شما باشد.
سؤالات رایج
غذای مخصوص شب یلدا چیست؟
غذاهایی مانند آش کدو، آش انار یا خورشت فسنجان که معمولاً با میوهها و سبزیجات پاییزی پخته میشوند و در شب یلدا سرو میشوند را غذای شب یلدا مینامند.
غذای اصلی شب یلدا چیست؟
پاسخ این سؤال در هر شهر متفاوت است. به عنوان مثال، در شیراز آش انار و کلم پلو غذای اصلی هستند و در گیلان غذاهایی مانند خورشت فسنجان، ترش تره، مرغ ترش و اناربیج غذاهای یلدایی به شمار میروند.
